Δίκαιο ιθαγένειας -
Βήματα εμπρός και πισωγυρίσματα
Η Ομάδα δικηγόρων για τα δικαιώματα προσφύγων και μεταναστών θεωρεί ότι οι προτεινόμενες τροποποιήσεις για τον κώδικα ιθαγένειας, και το δικαίωμα συμμετοχής στις εκλογές της πρωτοβάθμιας τοπικής αυτοδιοίκησης είναι προς τη σωστή κατεύθυνση.
Ιδιαίτερα η πρόταση για απόδοση ιθαγένειας στους δεύτερης γενιάς μετανάστες, με προϋπόθεση είτε τη γέννησή τους στην Ελλάδα, είτε τη συμπλήρωση ενός ελάχιστου χρόνου σχολικής φοίτησης θέτει ένα τέλος στην συνεχιζόμενη ομηρία των δεύτερης γενιάς μεταναστών, οι οποίοι έως σήμερα τελούσαν πάντα σε καθεστώς προσωρινότητας παραμονής, εξαρτώμενοι από τη νομιμότητα των γονέων τους, και από την συμπλήρωση ασφαλιστικών και φορολογικών προϋποθέσεων μετά τη συμπλήρωση του 21ου έτους ηλικίας τους, έτσι ώστε να μπορούν να συνεχίσουν να διαμένουν νόμιμα στην Ελλάδα. Η δε τροποποίηση του νόμου περί αλλοδαπών με το αρθρ. 40 παρ. 7 του ν. 3731/2008, που είχε διαφημιστεί ως τακτοποίηση του ζητήματος των δεύτερης γενιάς μεταναστών, δεν είχε επιλύσει κανένα πρόβλημα, καθώς η συνδρομή της τριπλής προϋπόθεσης της γέννησης στην Ελλάδα, της συμπλήρωσης της υποχρεωτικής εννιάχρονης εκπαίδευσης και κυρίως της νομιμότητας διαμονής και των δύο γονέων κατά την ενηλικίωσή τους (πέραν της υποχρέωσης καταβολής παραβόλου 900 ευρώ), έτσι ώστε να δικαιωθούν άδεια διαμονής επί μακρόν διαμένοντος πολίτη (και όχι ιθαγένεια) στην Ελλάδα, ήταν απαγορευτική για τη μεγάλη πλειονότητα των μεταναστών δεύτερης γενιάς και ελάχιστα εφαρμόσθηκε στην πράξη.
Έτσι οι προτεινόμενες τροποποιήσεις, πέρα από τις όποιες ενστάσεις μπορούν να διατυπωθούν (για την περίπτωση ανήλικων μεταναστών στερούμενων γονέων ή με γονείς που διαμένουν παράνομα, για το υψηλό παράβολο στην διαδικασία πολιτογράφησης των πρώτης γενιάς μεταναστών κλπ.) είναι στο σύνολό τους καταρχήν θετικές, καθώς αποδίδουν ιθαγένεια στους αλλοδαπούς που γεννιούνται ή έχουν γεννηθεί στην Ελλάδα από γονείς, εκ των οποίων τουλάχιστον ένας διέμενε νόμιμα επί μία 5ετία, ή αφότου συμπληρώνεται η 5ετία νόμιμης διαμονής του ενός τουλάχιστον γονέα, ενώ επίσης αποδίδει ιθαγένεια με τη συμπλήρωση των τριών πρώτων τάξεων του δημοτικού σχολείου και κυρίως με τη συμπλήρωση σε κάθε περίπτωση 6ετούς φοίτησης σε ελληνικό σχολείο, σε όσους δηλαδή έχουν λάβει ελληνική παιδεία.
Η δε πρόταση για συμμετοχή όλων των μακροχρόνια διαμενόντων αλλοδαπών στην Ελλάδα, στις εκλογές της πρωτοβάθμιας τοπικής αυτοδιοίκησης, πέρα από τις ενστάσεις για τον αποκλεισμό τους από τη δυνατότητα εκλογιμότητας στα ανώτερα αξιώματα, είναι μέτρο προς τη θετική κατεύθυνση, καθώς αποτελεί μέτρο κοινωνικής ένταξης των αλλοδαπών, που απουσίαζε σχεδόν εντελώς από την έως σήμερα ακολουθούμενη πολιτική απέναντι στους μετανάστες, θέτοντας αυτούς στο περιθώριο της πολιτικής και κοινωνικής ζωής.
Υπό την πίεση όμως ρατσιστικών και ξενοφοβικών κριτικών που έχουν δει το φως της δημοσιότητας, διαπιστώνουμε ότι το αρμόδιο Υπουργείο προβαίνει σε πισωγυρίσματα ως προς τις προτεινόμενες τροποποιήσεις. Έτσι με ανησυχία είδαμε τις τελευταίες διευκρινίσεις του αρμόδιου Υπουργείου, που είδαν το φως της δημοσιότητας κατά τη διαδικασία της ηλεκτρονικής διαβούλευσης που ξεκίνησε με αφορμή τις κυβερνητικές προτάσεις. Παρά την προσεκτική διατύπωση των σχετικών διευκρινίσεων, οι οποίες αφορούν κυρίως την διαδικασία της πολιτογράφησης των πρώτης γενιάς μεταναστών και όχι την διαδικασία απόδοσης ιθαγένειας στους δεύτερης γενιάς μετανάστες, δεν μπορούμε παρά να εκφράσουμε την ανησυχία μας για μια περιοριστική εφαρμογή των προτεινόμενων τροποποιήσεων, η οποία διαφαίνεται ότι θα επικρατήσει.
Πέρα από την αναγκαία διευκρίνιση ότι η ιθαγένεια είναι όρος ταυτόσημος με την υπηκοότητα, οι λοιπές διευκρινίσεις περί της αυτονόητης νομιμότητας διαμονής των γονέων των δεύτερης γενιάς μεταναστών, η οποία είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την απόκτηση ιθαγένειας, μας οδηγεί σε προβληματισμό, καθώς μία ακραία εφαρμογή του ισχύοντος νομοθετικού πλαισίου, θα οδηγούσε ίσως σε στέρηση του δικαιώματος ιθαγένειας των δεύτερης γενιάς μεταναστών που έχουν συμπληρώσει ένα ελάχιστο χρονικό διάστημα φοίτησης σε Ελληνικά σχολεία.
Έως σήμερα η παρακολούθηση Ελληνικού σχολείου υποχρεωτικής εκπαίδευσης δεν είχε ποτέ συσχετισθεί με τη νομιμότητα της διαμονής του αλλοδαπού μαθητή ή των γονέων του στην Ελλάδα, καθώς ανέκαθεν είχε θεωρηθεί ότι η παροχή τουλάχιστον της υποχρεωτικής εκπαίδευσης ήταν δημόσιο αγαθό, το οποίο δεν μπορούσε να στερηθεί ο οποιοσδήποτε, η δε παροχή ελληνικής παιδείας προς τον οποιονδήποτε, νόμιμο ή παράνομο, ήταν ζητούμενο και από μεριάς της Ελληνικής πολιτείας, που μέσω αυτής εξασφάλιζε την σταθερότητα και την επιβίωσή της.
Ήδη εκφράζουμε την ανησυχία μας για την επικράτηση τάσεων επαναφοράς περιοριστικών διατάξεων και πρακτικών υπό την πίεση ακραίων ξενοφοβικών κύκλων. Θεωρούμε πισωγύρισμα οποιαδήποτε διευκρίνιση ή ερμηνεία των προτεινόμενων τροποποιήσεων που θα εξαρτά την απόδοση ιθαγένειας από τη νομιμότητα των ιδίων των μεταναστών δεύτερης γενιάς ή των γονέων τους, πέραν των βασικών προϋποθέσεων των προτεινόμενων ρυθμίσεων, ιδίως αυτής της συμπλήρωσης ενός ελάχιστου χρόνου υποχρεωτικής εκπαίδευσης.
Ελπίζουμε ότι τα βήματα εμπρός προς ένα πιο δίκαιο κώδικα ιθαγένειας δεν θα συνδυασθούν με υπαναχωρήσεις.
